Neden Ayasofya?
2020 yılında, ağır pandemi şartlarının ortasında ibadete açılan Ayasofya Mescidine bir yıl gecikme ile gidebildim ve üç ay ara ile iki kere duygularımı yazdım. (Evet, cami değil mescid, çünkü Kuran dilinde kullanılan kelime budur: "secde edilen yer" anlamında)
Bir yakınım şu ilginç soruyu sordu: "Neden Sultanahmet ve Süleymaniye değil de Ayasofya?"
Sorunun çok farklı cevapları var ama en doğru cevap, binanın yapılış amacında gizli: Bina gösteriş için değil, Allah'a ibadet edilsin diye yapılmıştı. Hz İsa'dan 537 yıl sonra ibadete açılan üçüncü Ayasofya da kilise olarak yapılmıştı. Ama o zamanın mescidleri çoğunlukla kilise adını taşıdığı için, "Ayasofya aslen mescid olarak yapılmıştı, sonra bu amaç unutuldu" diyebiliriz.
Fatih Mehmet burada ilk namazı kıldığında bina 900 yaşını çoktan doldurmuştu ve uzun zamandır içinde secde şöyle dursun, belki ibadet bile yapılmıyordu. Latin işgalinde yakılıp yıkılan şehirde bu dev mabed de yağmadan nasibini almış, metruk durumdaydı. Fatih Ayasofya'yı mescid yaparak, onu bakımsızlıktan kurtarmış, 9 asır önceki esas amacına döndürmüş ve böylece ihya etmiş, diriltmiş oldu.
2020 yılında yine böyle bir ihya olayını gözledik. Lakin güç sahiplerinin ihyası yetmez, halkın da imarı gerekir. Mescidlerin imarı ise sadece bir imalat sürecinden ibaret değildir. İmar, "ömür vermek"tir, onarmak, canlı tutmak, şenlendirmektir. Bu da ancak o binayı yapılış gayesine uygun bir şekilde dolduran cemaatle mümkün olur. Kendisini bu tanıma uygun gören herkesin Ayasofya'nın imarına katkıda bulunması gerekir -- sık sık ziyaret ederek.
9:18 Allah'ın mescidlerini, ancak Allah'a ve ahiret gününe inanan, namazı kılan, zekatı veren ve Allah'tan başka kimseden korkmayanlar imar eder, ömür verir. Onların, doğru yolu bulanlardan olacakları umulur.
https://kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=9&ayet=18
(imar için kullanılan farklı kelimeleri bu linkte görebilirsiniz)
"Neden Ayasofya?" sorusuna gelen diğer cevapları da kısaca özetleyelim:
- Fatih Sultan Mehmet’in emaneti,
- İstanbul’un İslamlaşmasının sembolü,
- Türkiye'nin bağımsızlığının sembolü,
- Bugün dahi özellikle batı dünyasının önemli sembollerinden birisi,
- Hala erişilemeyen bazı boyutlarıyla insana aczini ve küçüklüğünü hissettirmesi,
- Bu özellikleriyle kendisinden sonraki pek çok ibadethaneye model oluşturması...
Referanslar:
https://ayasofyacamii.gov.tr/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayasofya
https://islamansiklopedisi.org.tr/ayasofya
Ayasofya konusunda önceki yazılarım:
18/08/2021
İçinde olmak video izlemeye benzemez
http://gozlemler.blogspot.com/2021/08/ayasofya.html
28/11/2021
Ayasofya'da kalbe gelen duygular
https://eyler.blogspot.com/2021/11/hayretler-icinde.html
