Cumartesi, Temmuz 27, 2024

Mesâhif-i Kadîme

Dr Tayyar Altıkulaç'ın baş eseri olan Mesâhif-i Kadîme, erken dönem (kadîm) mushaflar hakkında bilgi verirken, Kur'ân-ı Kerim'in korunmuşluğunu gösteriyor. 2015'de IRCICA tarafından 375 sayfa olarak yayınlanmıştı. Daha sonra 2021'de Diyanet Yayınları aynı kitabın gelişmiş bir halini yayınladı (540 sayfa).
Diyanet Yayınları 2021, 540 sayfa

İlk mushafların önemi
Yazar öncelikle neden bu mushaflarla 20 yıldır uğraştığını ayrıntılı olarak anlatmış:
Motivasyon sağlayan sorular (s. 23)
Üstüne tıklayınca daha net okunabilir

Kitabın içeriği
Altıkulaç 13 adet erken dönem mushaf üzerinde çalışmış. Her mushafı kelime kelime incelerken, onun hikayesini, fiziki durumunu, imlâsını ve içindeki hataları ayrı ayrı listelemiş. Çoğu için görsel malzeme de eklemiş. Birkaç mushafın tıpkıbasımını IRCICA yayını olarak hazırlamış. Hakikaten insan gücünün sınırında bir çalışma...

Hz Osman'ın aslından çoğaltarak 5 önemli merkeze gönderdiği (hepsi kaybolmuş) mushaflar arasında 44 adet imlâ farkı olduğu eskiden beri biliniyordu. Kitapta kullanılan ilmi yöntemde bu farkların çok önemli yeri var.
Hz Osman zamanında İslam coğrafyası:
Medine, Mekke, Basra, Şam, Kûfe

Yukarıda bahsedilen 13 mushafı bu farklar açısından değerlendirerek her birinin hangi orijinalden kopyalandığını tahmin etmiş. Yan ürün olarak, hiçbirinin Osmanî mushaf olamadığını, daha sonra yazıldığını kanıtlamış.

Medine mushafı
Kitaptaki son tablo olarak, dünyada en çok basılmış "Matbû Fehd mushafını" 44 adet imlâ farkı üstünden değerlendirilmiş. Neden? Çünkü bu mushaf, 20. yüzyılda "Medine mushafı" olarak bilinen uluslar üstü bir standart oldu. Ülkemizdeki imlâ farklı olsa da, kıraati bununla tamamen aynıdır.
Farklar çizelgesi: 2. tablodan dört satır
Her satır sağdan sola okunacak:
Ayet no, Medine, Mekke, Kûfe, Basra, Şam, Matbû
Tabloyu daha kolay okunur bir halde Iqra yazılımına ekledim, böylece her farklı ayetin Kitap'taki yerine ve ilgili kıraat farklarına bir tıkla ulaşabilirsiniz: 

Söz konusu mushafın Osmanî mushaflarlarla fark sayısı şöyle özetlenebilir:
Medine 17, Mekke 27, Kûfe 3, Basra 9, Şam 33

Üç adet harf farkı
Yani, bugün (Türkiye hariç) dünyanın her yerinde okunmakta olan matbû Fehd mushafı ile Hz Osman tarafından Kûfe'ye gönderilen el yazması arasında sadece 3 harf farkı var: 77.000 kelime içinde on binde yarım bile değil!
Fehd mushafı ile Kûfe mushafı arasında üç adet fark
36:35  'amilethu -- Kûfe mushafında hē eksik
43:71  teştehîhi-- Kûfe, Mekke, Basra hē eksik
47:18  te-tiyehum -- Kûfe ve Mekke yē eksik


Sonuç
Yazar bu tahkik ve tetkiklerin sonucunu kitabın giriş kısmında şöyle yazmış:
Kitabın önemli sonucu (s. 27)

Her mushafın ayrıntılı raporundan sonra da, bu sonucu farklı kelimelerle tekrar ediyor. Dikkatli bir okuyucu şunu sorabilir: "Bir harfi bile değişmemiş diyordunuz, şimdi üç harf farkı nereden çıktı?" Bu sorunun güzel bir cevabı sonraki yazımızda...


Teşekkür
Bu kitabın ilk sürümünü PDF olarak sağlayan Selçuk İdrisoğlu'na gönülden teşekkürler...