Hepimizin ortak atası olan Hz Âdem çamurdan yaratıldı. Sonra, "yeryüzünde bir halife" haberini hayretle karşılayan meleklere alışmadıkları bir emir geldi: "Âdem'e secde edin!" Melekler emirlere karşı gelemezdi, hepsi secdeye kapandı. Beşerin ortak düşmanı olan İblis de bu emrin muhatabıydı. Bütün melekler secde ederken, sadece İblis direndi ve baş kaldırdı.
Bu olay Kitabımızda 7 yerde anlatılıyor. Dört tanesi şöyle başlıyor:
veiẕ ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs
En ayrıntılı olan A'raf suresinde ilk kelime dışında aynı metin:
ŝumme ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs
Diğer iki anlatım bundan epeyce farklı:
iẕ ḳâle rabbuke lilmelâiketi innî ḫâliḳum beşeram min ...
Üç nokta, beşerin hangi şeyden yaratıldığını söylüyor:
Hicr suresinde "min ṣalṣâlim min ḥameim mesnûn", Sad suresinde en yalın ifade ile "min ṭîn"
Bu iki surede olayın anlatımı aynı kelimelerle devam ediyor:
feiẕâ sevveytuhû venefaḫtu fîhi mir rûḥî feḳa`û lehû sâcidîn
fesecede-lmelâiketu kulluhum ecme`ûn. illâ iblîs
Ortak kelime: illâ iblîs
Iqra yazılımında ortak kelimeyi aratınca, yedi ayet bir arada görünüyor:
 |
| https://okuyun.github.io/Kuran/#b=AlA Ablys |
2. Bakara -- (34) veiẕ ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs. ebâ vestekbera vekâne mine-lkâfirîn.
7. A'raf -- (11) veleḳad ḫalaḳnâkum ŝumme ṣavvernâkum ŝumme ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs. lem yekum mine-ssâcidîn.
17. İsra -- (61) veiẕ ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs. ḳâle eescudu limen ḫalaḳte ṭînâ.
18. Kehf -- (50) veiẕ ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs. kâne mine-lcinni fefeseḳa `an emri rabbih.
20. Taha -- (116) veiẕ ḳulnâ lilmelâiketi-scudû liâdeme fesecedû illâ iblîs. ebâ.
15. Hicr -- (28) veiẕ ḳâle rabbuke lilmelâiketi innî ḫâliḳum beşeram min ṣalṣâlim min ḥameim mesnûn. (29) feiẕâ sevveytuhû venefaḫtu fîhi mir rûḥî feḳa`û lehû sâcidîn. (30) fesecede-lmelâiketu kulluhum ecme`ûn. (31) illâ iblîs. ebâ ey yekûne me`a-ssâcidîn.
38. Sad -- (71) iẕ ḳâle rabbuke lilmelâiketi innî ḫâliḳum beşeram min ṭîn. (72) feiẕâ sevveytuhû venefaḫtu fîhi mir rûḥî feḳa`û lehû sâcidîn. (73) fesecede-lmelâiketu kulluhum ecme`ûn. (74) illâ iblîs. istekbera vekâne mine-lkâfirîn.
Sonraki kelime İblis'in davranışını anlatıyor -- hepsi farklı bir açıdan:
direndi
Bakara -- ebâ vestekbera vekâne mine-lkâfirîn
direndi, kibirlendi, kâfir oldu
Hicr -- ebâ ey yekûne me`a-ssâcidîn
A'raf -- lem yekum mine-ssâcidîn
secde edenlerden olmadı
Kehf -- fefeseḳa `an emri rabbih
Rabbinin emrinden dışarı çıktı
İsra -- ḳâle eescudu limen ḫalaḳte ṭînâ
"çamurdan yarattığına mı secde edeyim?" dedi
İblis'in savunması
"Neden secde etmedin?" sorusuna küstah bir cevap: "Ben ondan hayırlıyım!" Bu söz İblis'in "fahruc" kelimesiyle kovulmasına ve "racîm" ünvanına yol açtı. Ama ek süre istedi, diriliş gününe kadar.
Ek süreyi alan İblis'in vaadi: "Beni azdırmana karşılık ben de onları azdıracağım! Muhlâs kulların dışında hepsini..." Ters bakış açısı ile Rabbini suçluyor ve kendi aklınca intikam alıyor.
A'raf -- (12) ḳâle mâ mene`ake ellâ tescude iẕ emertuk. ḳâle ene ḫayrum minh. ḫalaḳtenî min nâriv veḫalaḳtehû min ṭîn. (13) ḳâle fehbiṭ minhâ femâ yekûnu leke en tetekebbera fîhâ faḫruc inneke mine-ṣṣâgirîn. (14) ḳâle enżirnî ilâ yevmi yub`aŝûn. (15) ḳâle inneke mine-lmunżarîn. (16) ḳâle febimâ agveytenî leaḳ`udenne lehum ṣirâṭake-lmusteḳîm.
Hicr -- (32) ḳâle yâ iblîsu mâ leke ellâ tekûne me`a-ssâcidîn. (33) ḳâle lem ekul liescude libeşerin ḫalaḳtehû min ṣalṣâlim min ḥameim mesnûn. (34) ḳâle faḫruc minhâ feinneke racîm. (35) veinne `aleyke-lla`nete ilâ yevmi-ddîn. (36) ḳâle rabbi feenżirnî ilâ yevmi yub`aŝûn. (37) ḳâle feinneke mine-lmunżarîn. (38) ilâ yevmi-lvaḳti-lma`lûm. (39) ḳâle rabbi bimâ agveytenî leuzeyyinenne lehum fi-l'arḍi veleugviyennehum ecme`în. (40) illâ `ibâdeke minhumu-lmuḫleṣîn.
Sad -- (75) ḳâle yâ iblîsu mâ mene`ake en tescude limâ ḫalaḳtu biyedeyy. estekberte em kunte mine-l`âlîn. (76) ḳâle ene ḫayrum minh. ḫalaḳtenî min nâriv veḫalaḳtehû min ṭîn. (77) ḳâle faḫruc minhâ feinneke racîm. (78) veinne `aleyke la`netî ilâ yevmi-ddîn. (79) ḳâle rabbi feenżirnî ilâ yevmi yub`aŝûn. (80) ḳâle feinneke mine-lmunżarîn. (81) ilâ yevmi-lvaḳti-lma`lûm. (82) ḳâle febi`izzetike leugviyennehum ecme`în. (83) illâ `ibâdeke minhumu-lmuḫleṣîn.
Şu ağaca sakın yaklaşmayın!
Bu bir sınavdı ve Âdem açıkça uyarıldı:
Bakara -- (35) veḳulnâ yâ âdemu-skun ente vezevcuke-lcennete vekulâ minhâ ragaden ḥayŝu şi'tumâ. velâ taḳrabâ hâẕihi-şşecerate fetekûnâ mine-żżâlimîn.
A'raf -- (19) veyâ âdemu-skun ente vezevcuke-lcennete fekulâ min ḥayŝu şi'tumâ velâ taḳrabâ hâẕihi-şşecerate fetekûnâ mine-żżâlimîn.
Taha -- (117) feḳulnâ yâ âdemu inne hâẕâ `aduvvul leke velizevcike felâ yuḫricennekumâ mine-lcenneti feteşḳâ.
Bakara -- (36) feezellehume-şşeyṭânu `anhâ feaḫracehumâ mimmâ kânâ fîh. veḳulne-hbiṭû ba`ḍukum liba`ḍin `aduvv. velekum fi-l'arḍi musteḳarruv vemetâ`un ilâ ḥîn. (37) feteleḳḳâ âdemu mir rabbihî kelimâtin fetâbe `aleyh. innehû huve-ttevvâbu-rraḥîm. (38) ḳulne-hbiṭû minhâ cemî`â. feimmâ ye'tiyennekum minnî huden femen tebi`a hudâye felâ ḫavfun `aleyhim velâ hum yaḥzenûn.A'raf -- (20) fevesvese lehume-şşeyṭânu liyubdiye lehumâ mâ vûriye `anhumâ min sev'âtihimâ veḳâle mâ nehâkumâ rabbukumâ `an hâẕihi-şşecerati illâ en tekûnâ melekeyni ev tekûnâ mine-lḫâlidîn. (21) veḳâsemehumâ innî lekumâ lemine-nnâṣiḥîn. (22) fedellâhumâ bigurûr. felemmâ ẕâḳe-şşecerate bedet lehumâ sev'âtuhumâ veṭafiḳâ yaḫṣifâni `aleyhimâ miv veraḳi-lcenneh. venâdâhumâ rabbuhumâ elem enhekumâ `an tilkume-şşecerati veeḳul lekumâ inne-şşeyṭâne lekumâ `aduvvum mubîn. (23) ḳâlâ rabbenâ żalemnâ enfusenâ veil lem tagfir lenâ veterḥamnâ lenekûnenne mine-lḫâsirîn. (24) ḳâle-hbiṭû ba`ḍukum liba`ḍin `aduvv. velekum fi-l'arḍi musteḳarruv vemetâ`un ilâ ḥîn.Kehf -- (50) efetetteḫiẕûnehû veẕurriyyetehû evliyâe min dûnî vehum lekum `aduvv. bi'se liżżâlimîne bedelâ.Taha -- (122) ŝumme-ctebâhu rabbuhû fetâbe `aleyhi vehedâ. (123) ḳâle-hbiṭâ minhâ cemî`am ba`ḍukum liba`ḍin `aduvv. feimmâ ye'tiyennekum minnî huden femeni-ttebe`a hudâye felâ yeḍillu velâ yeşḳâ.
Anlatım zenginliği
Kurân-ı Kerim'in anlatım zenginliğini bu örnek çok güzel gösteriyor. Bakara suresindeki dört ayet olayı özetlerken, her ayetin ayrıntısı farklı surelerde anlatılmış. En uzun pasaj A'raf suresinde 15 ayet, en kısası Kehf suresinde iki satırlık tek ayet.
